شوراي عالي حوزة علميه قم
مركز مديريت حوزه‌هاي علميه خواهران
مدرسة علميه حضرت معصومه(سلام الله عليها)
شهرستان قم – جعفريه
پايان‌نامه سطح دو(كارشناسي)
موضوع:
ويژگيهاي حكومت حضرت مهدي(عجّل الله تعالي فرجه‌الشريف)
استاد راهنما:
سركار خانم رحماني
استاد داور:
سركار خانم وفائي
تهيه و تنظيم:
ريحانه تقي بابائي
پاييز 1391
فهرست مطالب
عنوان................................................................................................................. صفحه
فصل اول: كليات و مفاهيم
1- تعريف مسأله: ....................................................................................................................................4
2- اهميت و ضرورت پژوهش:4
فصل دوم: امام مهدي(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)و حكومت ايشان
عنوان.................................................................................................................... صفحه
فصل سوم: ويژگيهاي حكومت امام زمان(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)
مقدمه:
امام عصر(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)نزديك‌ترين و گرامي‌ترين مخلوقات نزد خداوند متعال و برترينِ اهل زمان خويشتن است كه خداي تعالي قدرت اتصال با عالم بالا را به ايشان عطا فرموده و بر جهان هستي احاطه‌اش بخشيده و آن حضرت را براي روزي بزرگ ذخيره نموده است تا براي بزرگترين تطهير و اصلاح در اجتماعات بشري به پا خيزد.
در ميان مباحث مختلف مهدويت همچون فلسفۀ غيبت، فلسفۀ انتظار، فوايد وجودي امام غائب، مسأله طول عمر حضرت، وظيفۀ منتظران در عصر غيبت، چگونگي قيام و انقلاب حضرت، ويژگيهاي حكومت حضرت، اوضاع جهان قبل و بعد از ظهور، مبحث ويژگيهاي حكومت امام‌زمان(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، جايگاه ويژه‌اي را به خود اختصاص داده است. چراكه منتظران ظهور مي‌خواهند با چگونگي حركت اصلاحي حضرت و نيز تحولاتي كه در عرصه حكومت ايشان رقم مي‌خورد آشنا شوند.
از آنجا كه حس كنجكاوي و ويژگي آينده نگري و كمال جويي در هر انساني وجود دارد، اين حس او را وا مي‌دارد تا در مورد آينده خود و ديگران، آينده جامعه‌ها و تمدن‌ها، آينده آرمان‌ها و ايده‌آل‌ها و بالاخره آينده جهان و واپسين حركت تاريخ و جامعه‌ها پرس و جو كند و همواره اين سئوال را در ذهن بپروراند كه آينده تاريخ چگونه خواهد بود؟ آيا آينده از آن حق است يا باطل؟ از آن تقوا پيشگان و صالحان است يا بي‌پروايان و بي‌تعهدان؟ آيا روند تاريخ به همين صورت ادامه خواهد يافت و ستم و بيداد همزاد و همراه انسان خواهد بود يا سرانجام آرزوها و آرمان‌ها و ايده‌آل‌هاي انسان تحقق خواهد يافت و اميد به فرداي زيبا طلوع خواهد كرد و روزگار آزادي و رهايي رخ خواهد گشود و عينيت خواهد يافت.
همچنين اوضاع جوامعبه گونه‌اي است كه دشمنان بشريت از يك سو، افكار و عقايد انحرافي را در جامعۀ جهاني ترويج مي‌كنند و منجي موعود واقعي را براي حيات و قدرت پوشالي و كاخ عنكبوتي خود خطرناك مي‌دانند و در صدد ايجاد انحراف فرهنگي هستند و با پوچ‌گرايي، جامعۀ بشري را مورد تعرض قرار مي‌دهند و با تبليغ بي‌ديني، جوانان مسلمان را به بيراهه مي‌كشانند و از سوي ديگر، جنگ‌هاي سرد و گرم، طغيان غارتگران بين‌الملل، محروميت روز افزون طبقات ضعيف، فقر و بيكاري، تنزل اخلاقيات و بي‌رغبتي نسبت به امور ديني باعث شده تا دل‌هاي زنده و حساس، پريشان و مضطرب گردند. در اين ميان معرفي حكومت عدل الهي و بيان ويژگي‌هايش، يأس و نااميدي را از دل‌ها مي‌زدايد و بشر را به عاقبت و آينده خويش، خوش‌بين مي‌سازد.
اخيراً كتب و مقالات بسياري پيرامون موضوع ويژگيهاي حكومت امام زمان (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)به رشته تحرير در آمده است، اما تفاوتي كه اثر حاضر با ساير آنها دارد در اين است كه هيچ يك از آنها تمامي ويژگيهاي حكومت حضرت مهدي (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)را (اعم از فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي و سياسي) به طور جامع مطرح نكرده‌اند؛ در حالي كه اين نوشتار، علاوه بر آنكه ويژگيهاي حكومت را بر شمرده، با تقسيم‌بندي مناسب و به‌جا و قرار دادن هر يك تحت عناويني كه ذكر شد، به شرح و توضيح هر يك از آنها پرداخته است و خواننده را با كليت اهداف حكومت آشنا مي‌سازد.
نتيجه:
سخن از امام عصر (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، سخن از يك موضوع عقيدتي و مذهبي بسيار حساس و مهمي است كه رابطه تنگاتنگ با اسلام و مسلمانان دارد. در مبحث معرفي حضرتحجت(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)،لازم به ذكر است كه نام بلند آوازه ايشان «محمد» بوده و به «مهدي» شهرت دارد. ايشان در سپيده دم جمعه، نيمه شعبان(255 هـ.ق) در سامراء ديده به جهان گشود. پدر بزرگوارشان، امام حسن عسكري (عليه‌السّلام) و مادر گرامي‌شان نرجس(سلام الله عليها)نام دارد.
حضرت را «مهدي» ناميده‌اند زيرا كه هدايت شده‌اي است كه مردم را به سوي امور نهان هدايت مي‌كند؛ «قائم» ناميده‌اند زيرا كه براي حق قيام مي‌كند؛ «منتظر» ناميده‌اند چرا كه همواره ظهور و قيام او را انتظار مي‌برند.
ادوار زندگي حضرت شامل سه دورۀ اختفا، غيبت صغري و غيبت كبري مي‌باشد. دورۀ اختفا از هنگام تولد ايشان تا شهادت امام عسكري (عليه‌السّلام)(255 تا 260 هـ.ق) را شامل مي‌شود. دوران غيبت صغري از سال 260 تا 299 هـ.ق. مي‌باشد كه از مهمترين فوايد آن مي‌توان به محفوظ ماندن شيعه از آسيب‌پذيري اشاره كرد، چراكه شيعيان از وجود پر فيض حضرت بهره‌مند بودند. دورۀ غيبت كبري نيز از سال 329 هـ.ق. با بسته شدن باب مكاتبات و ملاقات‌ها آغاز شد و تا به امروز نيز ادامه داشته است تا آنكه روز قيام و رهايي فرا برسد.
دربارۀ نحوه استقرار و تثبيت حكومت حضرت بايد به اين مطلب اشاره كرد كه اين امر با پذيرش و رضايت مردم همراه است به گونه‌اي كه مردم با ملاحظۀ سيره و رفتار و اهداف والاي امام، با رضايت و خشنودي تمام ولايت ايشان را پذيرفته و از حضرت اطاعت مي‌كنند؛ همچنين پس از آنكه همه جهان را فتح كردند و بر كل آن سيطره يافتند همگان تسليم و مطيع ايشان خواهند شد.
در بررسي ساختار قدرت و سياست حضرت نيز مي‌توان گفت كه امام در رأس قرار مي‌گيرد و زمامداران را به عنوان والي و حاكم به كشورهاي تحت نفوذ گسيل مي‌دارد. بي‌شك كارگزاران حكومت امام عصر (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)بزرگان و نيكان امت هستند، به همين دليل در روايات تركيب دولت آن امام همام از پيامبران، تقواپيشگان، صالحان، سران، بزرگان و اصحاب پيامبر(صلوا‌ت‌الله‌عليه)بيان شده است.
مكاني را كه امام مهدي (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) به عنوان پايتخت حكومت خويش انتخاب مي‌كند، شهر كوفه مي‌باشد كه دستگاه‌هاي حكومتي و اجرايي در آن مكان مستقر مي‌شود. دربارۀ مدت حكومت حضرت حجت (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)نيز، احاديث مختلفي در منابع اسلامي ديده مي‌شود كه از پنج يا هفت سال تا سيصد و نه سال سخن به ميان آمده است كه در واقع ممكن است اشاره به مراحل و دورانهاي آن حكومت داشته باشد، ولي آنچه مسلم است اين است كه اين آوازه‌ها قطعاً براي مدت طولاني است و ارزش تحمل زحمت‌ها و سختي‌هاي فراوان را دارد.
امام مهدي (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)در زمينه فرهنگي دست به اقدامات مهمي مي‌زند كه از جملۀ آن مي‌توان به احياء كتاب و سنت، نهضت علمي، پيشرفت صنايع و تكامل عقول اشاره كرد. در عصر ظهور حضرت حجت (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، از يك سو مردم به طور بي‌سابقه به اسلام روي مي‌آورند، ممنوعيت مظاهر اسلامي به سر مي‌آيد و آواي اسلام در همه جا طنين‌انداز مي‌شود و از سوي ديگر، حضرت انحرافاتي كه در زمينه‌هاي مختلفي در تعاليم اسلام به وجود آمده است و پيرايه‌هايي كه به اسلام بسته شده است، همه را از بين مي‌برد و اسلام را از نو تجديد مي‌كند.
حكومتي كه در رأس آن مهدي موعود (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)قرار دارد كه درهاي دانش بر روي او بيش از سيزده برابر آنچه بر پيامبران و اولياء گشوده خواهد شد، طبعاً از نظر علمي پيشرفت خارق‌العاده‌اي خواهد داشت و دگرگوني چشمگيري در جهان دانش و فرهنگ و صنعت پديد خواهد آورد.
در آن دوران، با پيشرفت وسايل اطلاعاتي و ارتباطي، حكومت مركزي تسلط كامل بر اوضاع جهان را خواهد داشت به گونه‌اي كه مي‌تواند بدون فوت وقت براي حل مشكلات جهان بكوشد و هرگونه فسادي را در نطفه خفه سازد.
امام به هنگام ظهور خويش، نيروهاي عقلاني توده‌ها را متمركز مي‌كند و خردها و دريافت‌هاي خلق را به كمال مي‌رساند، كه اين امر دو پيامد مهم در بر خواهد داشت: اولاً با گسترش شناخت، پايه‌هاي خداشناسي استوار مي‌گردد و ثانياً با افزايش دانايي، تشكيل جامعه انساني، بسامان و مرفه ممكن مي‌شود و جامعه‌اي در بعد مادي و معنوي پديدار مي‌گردد.
از اقدامات حضرت حجت (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)در عرصه اقتصاد، پديد آوردن رفاه در كل جامعه بشري است به همين دليل، فقر از جامعه ريشه‌كن مي‌شود چراكه مردم به فرمان حجت خدا گردن مي‌نهند و زمين و آسمان نيز از بركاتشان بر بندگان خدا مضايقه نمي‌كنند. مهمتر از همه آنكه مردم از نظر فكري چنان رشد مي‌كنند كه بدون نياز به زور، ماليات درآمد خويش را به دولت مي‌پردازند و دولت نيز به هرگونه اقدام اصلاحي و خدمات همگاني قادر خواهد بود. همچنين در آن دوران، رفاه و تنعم به گونه‌اي خواهد بود كه ديگر نيازمندي در سطح جامعه يافت نمي‌شود، چون توزيع عادلانه ثروت جايي براي فقر در طبقه ضعيف باقي نمي‌گذارد.
در دوران پر بركت امام عصر (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)از همه امكانات بهره‌برداري مي‌شود، از اسرافكاري و كامروايي فزون از حد گروه‌هاي اندك جلوگيري مي‌شود و بالاخره با بهره‌گيري از تكنيك‌هاي دقيق علمي، فني و متناسب با محيط‌ها و سرزمين‌ها، جهان شاهد گسترش عمران و آباداني در تمام نقاط خواهد بود. همچنين حيات كشاورزي به زيباترين كيفيت و بهترين شكل در خواهد آمد. مردم در زراعت و درختكاري آزاد خواهند بود. در اثر بارندگي‌هاي فراوان و زنده شدن زمين به وسيله آن، گياهان شادي‌آور بر روي زمين مي‌رويند و ديگر مناطق خشك و لم يزرع به شكل فعلي به چشم نخواهد خورد.
در حكومت دادگستر بزرگ عالم، براي سامان بخشي اجتماع، برنامه‌هايي بر اساس تعليم قرآن و سنت اهل بيت عليهم السلام در نظر گرفته شده كه از جمله آن مي‌توان به مبارزه با فساد، ظلم و ستم و رذائل اخلاقي اشاره كرد. حضرت پس از تشكيل حكومت، زمين را از لوث وجود ستمكاران و ظالمان پاك مي‌كند و در حكومت ايشان بر كسي ستم نمي‌شود.
در زمينه احياگري و ايجاد اصلاحات اجتماعي، امام مهدي (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)دست به اقدامات مهمي همچون: تأمين عدالت اجتماعي، احياي جامعه مرده، ايجاد وحدت، تأليف قلوب و ايجاد صميميت مي‌زنند. بر اين اساس، زندگي و حيات در روي زمين از نو شروع خواهد شد، اصلاحات نيز بنيادين، فراگير و اخلاقي خواهد بود و زندگي بشر مسير درست و واقعي خود را پيدا خواهد كرد.
در حاكميت امام عصر (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، امنيت و صلح و آرامش كه از بزرگترين نعمت‌هاي الهي و از عالي‌ترين آرزوهاي انسان است به دست مي‌آيد. مردم نيز از عقيده و مرامي واحد پيروي مي‌كنند و ديگر بهانه‌اي براي ناامني و ترس در هيچ بخشي از زندگي باقي نخواهد ماند.
حكومت واحد جهاني امام زمان (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)اهداف و خواسته‌هايي دارد كه اهم آن عبارت است از: برقراري عدالت اجتماعي و گسترش قسط و عدل در سراسر گيتي و اداره نظام جهان بر اساس ايمان به خدا و احكام دين اسلام. به همين دليل است كه شيعه اعتقاد دارد كمال بشر در پرتو تشكيل چنين حكومتي است و استقرار و تثبيت آن را امري ميسر بلكه حتمي و لازم مي‌داند.
در رأس برنامه‌هاي حكومتي امام مهدي(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)در سطح جامعه، اجراي عدالت در امر قضاوت است چرا كه بيشترين ظلم‌ها و حق‌كشي‌ها در اين بخش روي مي‌دهد. حضرت در اين راستا محكمه‌هايي دادگستر ايجاد مي‌كند و قاضياني صالح و مجرياني دقيق و خدا ترس مي‌گمارد، تا به هيچ كس در هيچ جاي عالم كمترين ستمي نشود.
شيوه برخورد امام با مخالفان و دشمنان و انتقام از آنان مختلف است. گروهي را در جنگ نابود مي‌كند، عده‌اي را اعدام مي‌كند و برخي را تبعيد مي‌نمايد. همچنين حضرت در روش خويش و اجراي احكام الهي، قاطعيتي خدايي دارد به گونه‌اي كه تبهكاران را بدون هيچ گونه ملاحظه‌اي كيفر خواهد داد.
كتاب نامه:
* قرآن
* نهج‌البلاغه
1- ابن بطريق، يحيي بن الحسن، العمده، جلد1، چاپ اول، قم، انتشارات دفتر اسلامي، 1407 هـ.ق.
2- ابن طاووس، رضي الدين علي بن موسي، الملاحم والفتن في ظهور الغائب المنتظر، بيروت، موسسه الاعلمي، بي‌تا.
3- ابن منظور، لسان العرب، جلد 11و15، چاپ سوم، بيروت، دارالاحياء التراث العربي، 1419هـ.ق.
4- اخوان كاظمي، بهرام، عدالت در انديشه‌هاي سياسي اسلام، قم، بوستان كتاب، 1382.
5- الحراني، حسن بن علي بن حسين بن شيعه، تحف العقول عن آل‌الرسول، تصحيح علي اكبر غفاري، قم، انتشارات جامعه مدرسين، 1404 هـ. ق.
6- احمدي، عاطفه و سميه فرزاد فرد، تنها راه، شيراز، بنياد فرهنگي حضرت مهدي موعود(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، 1385.
7- الهامي، داوود، آخرين اميد، چاپ دوم، قم، مكتب الاسلام، 1377.
8- المقدسي الشافعي، يوسف بن يحيي، عقدالدرر في اخبار المنتظر، قم، انتشارات ناصح، 1416 هـ .ق.
9- اميني، ابراهيم، دادگستر جهان، چاپ نهم، قم ، انتشارات شفق، 1389.
10-بالادستان، محمدامين، محمد مهدي حائري پور و مهدي يوسفيان، نگين آفرينش، قم، مركز تخصصي مهدويت، 1390.
11-بحراني، سيدهاشم بن اسماعيل، البرهان في تفسير القرآن، جلد3و7، قم، موسسه بعثت، 1417 هـ .ق.
12-_________________، حليه الابرار في فضائل محمد و آله الاطهار، جلد2، قم، دارالكتب العلميه، بي‌تا.
13-برنجيان، جلال، آينده جهان، چاپ دوم، تهران، مهارت، 1380.
14-بروجردي، سيدحسن، جامع احاديث شيعه، قم، مدينه العلم، بي‌تا.
15-تقوي، حسين، حضرت مهدي از ظهور تا پيروزي، قم، مشهور، 1384.
16-تونه‌‌اي، مجتبي، موعود نامه، انتشارات مشهور، قم، 1383.
17-جمعي از نويسندگان مجلة حوزه، چشم به راه مهدي، چاپ دوم، قم، مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامي، 1378.
18-حاكم نيشابوري، حافظ ابي عبدالله، المستدرك علي الصحيحين في الحديث، حلب، مكتب المطبوعات الاسلاميه، بي‌تا.
19-حسيني، شرف الدين، تأويل الايات الظاهره، جلد 1، چاپ اول، قم، انتشارات دفتر اسلامي، 1409 هـ . ق.
20-حسيني بهارانچي، محمد ، دولة المهدي(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)يا حكومت امام زمان(عليه‌السّلام)، چاپ اول، قم، انتشارات دفتر تبليغات حوزة علميه قم، 1381.
21-حسيني دشتي، مصطفي، معارف و معاريف،جلد 2و4، چاپ اول، قم، انتشارات اسماعيليان، 1369.
22-حرّ عاملي، محمدبن حسن، اثبات الهداه، 3 جلد، چاپ اول، تهران، دارالكتب الاسلاميه، بي‌تا.
23-ـــــــــــــــــــــــ، وسايل الشيعه، جلد 17، بيروت، درالاحيا التراث العربي، بي‌تا.
24-حكيمي، محمد، عصر زندگي، چاپ دوم، قم، مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، 1374.
25-دلشاد تهراني، مصطفي، دولت مهدي سيرت مهدي، تهران، ذكر، 1381
26-دواني، علي، موعودي كه جهان در انتظار اوست، قم، دبيرخانة دائمي اجلاس حضرت مهدي(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، 1385.
27-______، مهدي موعود (ترجمه جليد سيزدهم بحارالانوار)، 1 جلد، تهران، دارالكتب الاسلاميه، 1384.
28-دهخدا، علي اكبر، لغت نامه دهخدا، جلد 19و32و44، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1338.
29-راشدي، لطيف، روز رهايي، جلد 1، تهران، ارمغان طوبي، 1386.
30-راوندي، قطب الدين، الخرائج والجرائح، 3 جلد، چاپ اول، قم، موسسة الامام مهدي(عليه‌السّلام)، 1409 هـ . ق.
31-رضواني، علي اصغر، موعود شناسي و پاسخ به شبهات، قم، انتشارات مسجد مقدس جمكران، 1384.
32-سليمان ، كامل، يوم الخلاص، ترجمة علي اكبر مهدي پور، 2 جلد، چاپ سوم، تهران،آفاق، 1376.
33-سليميان، خدامراد، تلخيص پرسمان مهدويت، چاپ اول، قم، شباب الجنه، 1387.
34-_________،فرهنگ نامه مهدويت، چاپ اول، تهران، بنياد فرهنگي حضرت مهدي(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، 1383.
35-شيباني، احمدبن حنبل، المسند، مصر، دارالمعارف، 1375.
36-صافي گلپايگاني، لطف الله، منتخب الاثر ، 1 جلد، چاپ اول، قم، سيده المعصومه، 1419هـ.ق.
37-صدوق، ابي‌جعفر محمدبن علي بن الحسين بابويه، الخصال، 2 جلد، قم، جامعة مدرسين حوزه علميه قم، 140 هـ .ق.
38-____________________________، كمال الدين و تمام النعمه، 2جلد، تهران، دارالكتب الاسلاميه، 1395هـ . ق.
39-طاهري، حبيب الله، سيماي آفتاب، چاپ پنجم، قم، انتشارات، زائر آستانه مقدسه، 1387
40-__________، عصر ظهور يا مدينه فاضله موعود در اسلام، فصلنامه انتظار، سال اول، شماره 2، 1380.
41-__________،جهاني شدن و مقايسه آن با حكومت واحد جهاني حضرت مهدي(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، فصلنامه انتظار، شماره 7، 1382
42-طبسي، نجم الدين، چشم اندازي به حكومت امام مهدي(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، چاپ سوم، قم، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي، 1380.
43-__________،درنگي در روايات قتل‌هاي آغازين دولت مهدي(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، فصلنامه اننظار، شماره 6، 1381.
44-__________، نشانه‌هايي از دولت موعود، چاپ چهارم، قم، موسسة بوستان كتاب، 1389.
45-طبسي نجفي، محمدرضا، الشيعة والرجعه، نجف، الاداب، 1385 هـ. ق.
46-طبراني، سليمان بن احمد، معجم الكبير، بيروت، دارالاحياء التراث العربي، 1406 هـ . ق.
47-طبري، محمدبن جرير، دلائل الامامه، قم، دارالذخائر للمطبوعات، بي‌تا.
48-طريحي، فخرالدين، مجمع البحرين، 5جلد، بيروت، دار احياءالتراث العربي، 1403هـ . ق.
49-طوسي، ابوجعفر محمدبن الحسن، التهذيب، 10 جلد، چاپ چهارم، تهران، دارالكتب الاسلاميه، 1365.
50-____________________، كتاب الغيبه، چاپ اول، قم، موسسه معارف اسلامي، 1411 هـ .ق.
51-عطايي، علي، حكومت اسلامي، بي‌جا، انتشارات خرم، 1377.
52-عياشي، محمدبن مسعود، تفسير العياشي، تهران، چاپخانه علميه، 1380.
53-عروسي حويزي، عبد علي بن جمعه، تفسير نورالثقلين، جلد1، چاپ چهارم، قم،انتشارات اسماعيليان، 1415 هـ . ق.
54-فلاح، مجتبي، مقدمات ظهور(1)، فصلنامه انتظار، شماره 7، 1382.
55-قزويني، محمدكاظم، امام مهدي از ولادت تا ظهور، قم، انتشارات الهادي، 1378.
56-كارگر، رحيم، آيندة جهان، چاپ اول، تهران، بنياد فرهنگي حضرت مهدي موعود(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، 1383.
57-_______،جهاني شدن و حكومت جهاني امام مهدي(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، فصلنامه انتظار، شماره 6، 1381.
58-كاظمي، مصطفي، بشاره الاسلام، چاپ اول، نجف، بي‌نا، 1382.
59-كليني، محمدبن يعقوب، الكافي، 8 جلد، چاپ چهارم تهران، دارالكتب الاسلاميه، 1365 هـ.ق.
60-كمساري، عباس، سيماي نوراني امام زمان(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)در قرآن و نهج‌البلاغه، قم، موسسة فرهنگي سماء، 1381.
61-كوراني، علي، عصر ظهور، ترجمة عباس جلالي، تهران، شركت چاپ و نشر بين‌الملل وابسته به انتشارات اميركبير، 1381.
62-_______ و ديگران، معجم الاحاديث المهدي، 4جلد، چاپ اول، قم، موسسه المعارف اسلاميه، 1411 هـ. ق.
63-متقي هندي، علاءالدين، البرهان(في علامات مهدي آخرالزمان)، چاپ اول، قم، مطبعة خيام، 1399 هـ . ق.
64-مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، 110جلد، بيروت، موسسه الوفاء، 1404 هـ . ق.
65-___________، حق اليقين، تهران، جاويدان، 1380.
66-محمدي ري شهري، محمد، ميزان الحكمه، جلد1، قم، دارالحديث، 1377.
67-مروجي طبسي، محمدجواد، بامداد بشريت، چاپ دوم، قم، انتشارات مسجد مقدس جمكران، 1384.
68-مصدقيان، حسين علي، صبح اميد، اصفهان، نقش نگين، 1390.
69-مصطفوي، حسن، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، جلد2، چاپ اول، تهران، موسسه الطباعة و النشر وزارت الثقافه و الارشاد الاسلامي، 1416هـ.ق.
70-معين، محمد، فرهنگ فارسي، جلد1و2و4، چاپ پانزدهم، تهران، انتشارات اميركبير، 1379.
71-مكارم شيرازي، ناصر، پيام قرآن، جلد 9، چاپ چهارم، تهران، دارالكتب الاسلاميه، 1377.
72-____________، حكومت جهاني مهدي(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، چاپ سوم، قم، نسل جوان، 1384.
73-مولوي‌نيا، محمدجواد، شناخت امام عصر(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، قم، موسسه امام عصر(عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، 1380.
74-مفيد، محمدبن محمدبن نعمان، الامالي، جلد 1، چاپ دوم، قم، كنگره جهاني هزاره شيخ مفيد، 1413هـ .ق.
75-_________________، الاختصاص ، جلد1، چاپ اول، قم، كنگره جهاني هزاره شيخ مفيد، 1413 هـ. ق.
76-_________________، الارشاد، جلد1، چاپ اول، قم، كنگرة جهاني هزاره شيخ مفيد، 1413 هـ . ق.
77-نعماني، محمدبن ابراهيم، الغيبه ، تهران، مكتبه الصدوق، 1379 هـ . ق.
78-نوري، ميرزاحسين، مستدرك الوسايل، 18 جلد، چاپ اول، قم، مؤسسة آل‌البيت، 140 هـ. ق.
كتاب شناسي
1- اخوان كاظمي، بهرام، عدالت مهدوي و امنيت، فصلنامه انتظار، شماره 13، سال چهارم، 1383.
2- حيدري نيك، مجيد، عدالت،قرآن،مهدويت، فصلنامه انتظار، شماره 14، سال چهارم، 1383.
3- خراساني، محمد جواد، مهدي منتظر، چاپ اول، قم، بنياد پژوهشهاي علمي فرهنگي نورالأصفياء، 1379
4- رضواني، علي اصغر، فلسفه حكومت عدل جهاني، فصلنامه انتظار، شماره 4، سال دوم، 1381.
5- شريعت زاده خراساني، محمود، حكومت جهاني حضرت مهدي (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)از ديدگاه قرآن و عترت، چاپ سوم، قم، دارالصادقين، 1378.
6- فاضل لنكراني، محمد جواد، دين در عصر ظهور، فصلنامه انتظار، شماره 2، سال اول، 1380.
7- فلسفي، محمد تقي، حكومت جهاني امام عصر (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، چاپ دوم، تهران، بنياد فرهنگي حضرت مهدي موعود (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، 1379.
8- مكارم شيرازي، ناصر، امامت و مهدويت، 3جلد، چاپ سوم، قم، انتشارات حضرت معصومه(سلام‌الله‌عليها)، 1378.
9- واحد تحقيقات مسجد مقدس جمكران، غيبت،ظهور،امامت، قم، انتشارات مسجد مقدس جمكران، 1375.