شوراي عالي حوزة علميه قم

مركز مديريت حوزه‌هاي علميه خواهران

مدرسة علميه حضرت معصومه(سلام الله عليها)-شهرجعفريه

پايان‌نامه سطح دو(كارشناسي)

موضوع:

وظایف (فردی و اجتماعی) امت اسلامی نسبت به پیامبراعظم «صلی الله علیه و آله وسلم»قرآن

استاد راهنما:

سركار خانم الهام بختیاری

استاد داور:

سركار خانم قنبری

تهيه و تنظيم:

زهرا شیخ

پاییز 1393

فهرست مطالب

مقدمه :. 1

فصل اول:کلیات و مفاهیم.. 3

1-1: کلیات... 4

1-1-1:تبیین مساله. 4

1-1-2: اهمیّت و ضرورت... 4

1-1-3:اهداف و فوائد:5

1-1-4:پیشینه. 5

1-1-5:فرضیه ها6

1-1-6:روش تحقیق و جمع آوری اطلاعات... 6

1-1-7:سوالات تحقیق.. 7

1-1-8:ساختار تحقیق.. 7

1-1-9:محدودیت ها و مشکلات تحقیق.. 8

1-2: مفهوم شناسی... 9

1-2-1:وظیفه. 9

1-2-2 :امت... 9

1-2-3:اسلام. 10

فصل دوم:جایگاه پیامبر اعظم « صلی الله علیه و آله وسلّم» در قرآن.. 12

2-1: اسوه حسنه. 13

2-2:خاتمیت در قرآن.. 23

2-3 :نرمی و محبت 27

2-4 :تواضع و فروتنی... 34

2-5 :ولایت ......................................................................................................................... 39

فصل سوم: وظایف فردی (اخلاقی و معنوی) امت اسلامی نسبت به پیامبر « صلی الله علیه و آله وسلّم» در قرآن   43

3-1 : محبت به پیامبر و اهل بیت او « علیهم السلام».......................................................41

3-2 :صلوات فرستادن..........................................................................................................51

3-3: توسل........................................................................................................................... 55

3-4: زیارت......................................................................................................................... 60

3-5: رعایت احترام........................................................................................................... 62

3-6: طلب استغفار از پیامبر « صلی الله علیه و آله وسلّم»...........................................79

فصل چهارم: وظایف اجتماعی (نسبت به ولایت)امت اسلامی نسبت به پیامبر « صلی الله علیه و آله وسلّم» در قرآن.. 83

4-1:پذیرش ولایت پیامبر و اهل بیت او « علیهم السلام». 84

4-2: اطاعت مطلق.. 95

4-3: احیای سنت پیامبر « صلی الله علیه و آله وسلّم»  در مخاصمات اجتماعی... 103

4-4: اخذ اجازه از پیامبر به هنگام شرکت در امور اجتماعی« صلی الله علیه و آله وسلّم»  106

4-5: خیانت نکردن به خدا و سول الله « صلی الله علیه و آله وسلّم». 109

4 -6: عدم آزار و ایذاء پیامبر « صلی الله علیه و آله وسلّم». 111

4-7:دفاع از وحی الهی ..................................................................................................113

نتیجه گیری... 117

پیشنهادها. 119

فهرست منابع.. 120

   مقدمه :

سپاس و ستایش پروردگاری را سزاست که پدیده ی ضعیف و ناتوانی چون انسان را در سایه ی بهره مندی از نور و عقل و استعداد ترقی عطا فرمود و با بعثت پیامبر گرامی و معرفی جانشینان معصوم و بزرگوار ایشان وسایل آشنایی را با حقایق عالم آفرینش فراهم آورد.

خداوند منان با بعثت پیامبر اعظم « صلی الله علیه و آله وسلّم»  بر همه ی مومنان منت نهاده است. آن حضرت « صلی الله علیه و آله وسلّم» در عصر جاهلیت و دوران غفلت و گمراهی برانگیخته شد تا جوامع بشری را عالم و متذکر نموده و هدایت کند و به این جوامع جاهلی حیات معنوی می بخشد. امامان معصوم « علیهم السلام» نسبت به آن حضرت  زمانی که نام مبارکش به میان می آمد بسیار خضوع و اظهار علاقه می کردند. چنین تکریم و تجلیل از آن روست که پیامبر جامعه انسانی را زنده کرده است. پیامبر اکرم « صلی الله علیه و آله وسلّم» می کوشید با هر زبانی معارف الهی را به مردم بفهماند، گاه می گوید « این تذهبون» کجا می روید؟ این مکتب را رها کرده به دنبال کدام مکتب می روید؟ تنها کسی که شما را با یاد خدا و جهان و وظایف آینده آشنا و مرتبط می کند مکتب وحی است. پیامبر اعظم « صلی الله علیه و آله وسلّم»  به وسیله قرآن همیشه جاوید و با اخلاق و سیره حسنه خود مردم را هدایت کرد و انقلاب فرهنگی و تربیتی در میان امتش پایه ریزی کرد و نتیجه این تلاش مستمر پایه ریزی یکی از درخشان ترین تمدن ها و فرهنگ های بشری بود. بر این اساس رسول گرامی « صلی الله علیه و آله وسلّم»  مسئول تبلیغ آیات و احکام الهی است و امت اسلامی مسئول فهم و پذیرش دعوت الهی است. پیامبر بدون چشم داشتی پیام خود را رساند و راه رستگاری را به مردم نمایاند. از این رو وجودش سراسر رحمت و برکت است. اما وظایف امت اسلامی در قبال چنین انسان کامل و فرزانه ای چیست؟ باید کوشید که به هدف والای او رسد اما چگونه؟ این در صورتی است که انسان « اسوه اخلاق» که در وجود پیامبر « صلی الله علیه و آله وسلّم» و امامان تجلی یافته است و همچنین وظایفی که نسبت به آن حضرت متوجه آنان می شود را بشناساند و او را مقتدای خویش در همه زمینه ها قرار دهند. این تحقیق در راستای بررسی آیات قرآن کریم است که در آن به وظایف فردی و اجتماعی مسلمانان نسبت به پیامبر اسلام اشاره شده است. چون ضرورت ایجاب می کند که مسلمانان با این وظایف و جایگاه پیامبر آشنا شده وخود را مکلف به انجام آن کند چون پیامبر اعظم « صلی الله علیه و آله وسلّم» همیشه زنده است و دین اسلام منحصر به زمان خاصی نیست  و کوتاهی در شناخت و عمل نکردن به وظایف خویش در قبال رهبران دینی خود زمینه ساز اهداف پلید مخالفان می شود. باید هوشیارانه از ارزش های والای دین خود دفاع و حمایت کرد.

در کتب بسیاری ( تفسیری و غیر تفسیری) به این  موضوع به صورت خلاصه و کوتاه پرداخته شده است؛ لیکن در این تحقیق سعی شده است که وظایف امت اسلامی نسبت به پیامبر اعظم در قرآن به صورت مجزا و یکجا جمع آوری و بیان شود و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و از حیث روش توصیفی و تحلیلی می  باشد. تحقیق با کلیات و مفاهیم ( شامل تبیین مساله ، اهمیت و ضرورت، اهداف و فوائد، پیشینه، فرضیه ها، روش تحقیق و جمع آوری اطلاعات،سوالات تحقیق، ساختار تحقیق، محدودیت ها و مشکلات و مفاهیم واژگان) آغاز شده است و در ادامه در فصل دوم، جایگاه پیامبر اعظم « صلی الله علیه و آله وسلّم» در قرآن بیان شده است و در فصل سوم وظایف فردی امت اسلامی نسبت به پیامبر اعظم در قرآن و در فصل چهارم وظایف اجتماعی امت اسلامی نسبت به پیامبر اعظم در قران ذکر شده است.

فهرست منابع

*قرآن کریم

* نهجالبلاغه

منابع فارسی:

1.جوادی آملی،عبدالله،تفسیر موضوعی قرآن کریم(سیره رسول اکرم « صلی الله علیه و آله وسلّم)در قرآن،ج8و9،چ4و5،قم،مرکز نشر اسراء،1379.

2.ــــــــــــــــ ،حکمت عبادات،چ ششم،قم،مرکز نشر اسراء،1383.

3.ــــــــــــــــ،وحی و نبوت،چ اول،قم،مرکز نشر اسراء،1388.

4.مکارم شیرازی و دیگران،ناصر،تفسیر نمونه،ج4و14و15و17و24،چ اول،تهران،دارالکتب الاسلامیه،1374.

5.ــــــــــــــــ،پیام قرآن(تفسیرنمونه موضوعی)،ج9،چ6،تهران،دارالکتب الاسلامیه،1386.

6.طباطبایی،محمد حسین،تفسیر المیزان،ترجمه سید محمد باقر موسوی همدان،ج5،15،16،چ پنجم، قم،دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه ،1374.

7.حقی بروسوی،اسماعیل،تفسیر روح البیان،ج7،چ اول،بیروت،دارالفکر،1412ق.

8.عروسی حویزی،عبد علی بن جمعه،تفسیر نورالثقلین،محقق:سید هاشم رسولی محلاتی،ج2-4،چ چهارم،انتشارات اسماعیلیان،1415ق.

9.قرائتی،محسن،تفسیر نور،ج2و3و4و7و8و9فچ یازدهم،تهران،مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن،1388.

10.   طبرسی،فضل بن حسن و مترجمان،مجمع البیان،محقق:رضا ستوده،ج11-34،چ اول،تهران، انتشارات فراهانی،1360.

11.   قمی، علی بن ابراهیم،تفسیر قمی،محقق: طیب موسوی جزایری،ج2،چ سوم،قم، دارالکتب ،1363.

12.   رازی،فخر الدین،تفسیر کبیر،ج10،چ اول،تهران،دارالکتب،1420ق.

13.   سیوطی،جلال الدین،در المنثور،ج5،چ اول،قم،کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی،1404ق.

14.   عیاشی،محمد بن مسعود،تفسیر عیاشی،محقق:سید هاشم رسولی محلاتی،ج2،چ اول،تهران،چاپ خانه علمیه،1380.

15.   دهقان،اکبر،هزار و یک نکته از قرآن،تهران،مرکزفرهنگی درسهایی از قرآن،1379.

16.   مطهری، مرتضی، سیره نبوی،چ اول،تهران،صدرا،1361.

17.   ـــــــــــــ ،خاتمیت،چ ششم،تهران،صدرا،1372.

18.   فیاض لاهیجی،عبدالرزاق،گوهرمراد،چ دوم،انتشارات الزهراء،1368.

19.   ابوزهره،محمد،خاتم پیامبران،ترجمه حسین صابری،ج1،مشهد،بنیاد پژوهشهای اسلامی،1375 .

20.   حسن اللهی،ممنوچهر،نگاهی به سیره پیامبر اعظم،چ اول،قم،موسسه بوستان کتاب،1386.

21.   احمدی ،حبیب الله،رسول الله الگوی زندگی،چ اول،قم،دفتر انتشارات اسلامی،1377.

22.   محمدی ری شهری،محمد،منتخب میزان الحکمه،ج1،چ اول،قم،دارالحدیث،1380.

23.   معلوف،لویس،فرهنگ المنجد،ترجمه محمد بندر ریگی،ج2،چ ششم،ایران،1386.

24.   معین،محمد،فرهنگ فارسی معین(یک جلدی)،چ138،11،تهران،سرایش.

25.   بستانی،فوادافرام،فرهنگ ابجدی،ترجمه رضا مهیار،ج1،چ دوم،تهران،انتشارات اسلامی،1375.

26.   بهشتی،محمد،فرهنگ صبا،تهران،انتشارات صبا،1378.

27.   مرکز پژوهش های صدا وسیما با همکاری دفتر فرهنگی فخر الائمه «علیه السلام»، اکسیر اعظم2،(رهیافتی به منظومه فکری رهبر معظم انقلاب«مد ظله العالی»)،چ اول،نشر دفتر عقل،1386.

منابع عربی:

1.مجلسی،محمد باقر،بحارالانوار،ج4و8و17و20و21و35و38و91،بیروت،دار احیاء العربی الثلاثه، 1403ق.

2.بخاری،محمد بن اسماعیل،صحیح بخاری،ج3و5و6،بیروت،دار ابن کثیر الیمامه.

3.  مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، محقق:شارح نبوی،ج3و4،چ دوم،بیروت،دارالاحیاء التراث العربی، 1392ه.ق.

4.کلینی،محمد بن یعقوب،اصول کافی،ترجمه سید جواد مصطفوی،ج2،چ اول،تهران،کتاب فروشی علمیه اسلامیه،1369.

5.ورام،مسعود بن عیسی،تنبیه الخواطر،تهران،مرکز فرهنگی انتشاراتی رایحه،

6.صدوق،محمد،الامالی،مشهد،آستان قدس رضوی وبنیاد پژوهش های اسلامی،

7.مناوی،عبدالرووف،فیض الغدیر،ج4،مصر،المکتبه التجاریه الکبری،

8.اصبهانی،عبدالله محمد بن جعفر،اخلاق النبی و آدابه،ج1،بیروت، دارالعلم للنشر والتوزیع،

9.فیض کاشانی،محمد محسن،محجه البیضاء،ج4،چ دوم،قم،انتشارات اسلامی،1382.